Öyle duygularımız vardır ki, günah ve ayıp sayılan şeyleri yapmamıza engel
olur. Bunlardan birisi de sadece insanlara ait olan haya, yani utanma
duygusudur. Haya, çekinmek, utanmak,namusu muhafaza etmek ve haysiyetini
korumaktır.
Haya, hoşa gitmeyen şeylerin yahut ta terk edilmesi yapılmasından daha
uygun olan bir şeyin yapılması anında yüzünde beliren ince kızarma hali diye
tarif edilmektedir. Utanma ve sıkılma anlamlarına da gelen haya, İslam
ahlakında çok önemli bir yer tutmaktadır.
Haya, kişinin her hususta haddini bilip, onu aşmaması şeklinde de
tanımlanabilir. Gerek Allah’a gerekse insanlar karşı kendi konumunu muhafaza
etmesi insanın faziletlerindendir.
Dini anlamda haya, ar ve tekdiri mucip olan fenalıktan insanın son derece
sakınmak, fenalıklar karşısında nefsi tutmak ve kötülüğü terk etmektir. Haya,
imanın en mükemmel derecesidir. İnsanlığın zirvesi, hayatın süsü ve
ziynetidir. Bu sayede insanlık huzur ve rahata erer. Haya, insanın kuvvetli bir
imana sahip olduğunu gösterir. Çünkü haya, ancak inanan insanın vasfıdır.
Utanmak insanların en güzel örneklerinden biridir.
Utanmak, normal insan ölçüleri içinde yaşayan her millette, her zaman iyi
görülmüş, tavsiye edilmiş, bu duygunun bulunmayışı büyük kusur sayılmıştır.
İnsan; pek çok kötülüklerden, insanlardan utandığı için vazgeçer.
İslam dini, insanın Allah’tan utanmasına değer verir. Peygamber Efendimiz
(sav), Mü’minleri Hak Teâla’dan utanmaya davet etmiş, imanın şubelerinden
birinin de utanmak olduğunu bildirmiştir.
Hayası olmayanların mesut olduğu görülmemiştir. Rasulüllah (sav) şöyle
buyuruyor: “İnsanların ilk nübüvvetten beri bütün Peygamberlerden duyduğu
sözlerden biri; Utanmazsan dilediğini yap sözüdür.”
Utanmaya insandan her şey beklenir. Onun dini, imanı da olmadığına göre
yapmayacağı kötülük kalmaz. Fakat unutulmamalıdır ki, insanın sadece ekmeğe,
yemeğe değil, şerefe de haya ya da ihtiyacı vardır. Bir defa utanç damarı
çatladıktan sonra insanın yapamayacağı hiçbir kötülük yoktur.
Cemiyetin düzeninin bozulması, ahlaksızlığın alıp yürümesi, yeni yetişmekte
olan nesle bol bol fuhuş örneği verilmesi gibi sayıya hesaba gelmeyen
mahzurlar, utanç duygusunun ortadan kalkması sonunda meydana gelir. Hoşça
kalın.
Yorumlar kapalı.