Traktör icad oldu “bıçkı” bozuldu
Tosya ilçesinde tarım arazilerini mandalarla süren çiftçilerin artık traktörleri tercih etmesi yöredeki “bıçkı“ adı verilen el yapımı bıçak üretimini bitirme noktasına getirdi.
Traktörlerle birlikte bölgedeki manda yetiştiriciliği sona ererken, bıçkıların sapında manda boynuzu kullanan ustalar, çareyi plastik malzemeler kullanmakta buldu.
Yaklaşık 300 yıllık geçmişe sahip olan ve Türkiye`nin dört bir yanında rağbet gören Tosya bıçkısının sap kısmı, sağlamlığı ve suya dayanıklılığı nedeniyle manda boynuzundan yapılıyor.
Tasarımıyla da dikkati çeken Tosya bıçkısının en önemli özelli ise iki ayrı bıçağa sahip olması. Bıçaklardan biri günlük yaşamda ihtiyaç duyulan alanlarda kullanılırken, diğer kısmı ise halkının yoğun şekilde uğraştığı bağ ve bahçelerde ağaç budamak için testere şeklinde tasarlanmış.
İlçede yakın bir zamana kadar tarlalarını mandalarla süren çiftçiler traktör kullanımının yaygınlaşmasıyla manda yetiştirmeyi bırakınca, hammadde sıkıntısı yaşayan bıçkı üreticileri de çareyi “mika“ adı verilen sert plastik malzemeler kullanmakta buldu. Ancak hiçbir malzemenin manda boynuzunun yerini tutmadığını belirten ustalar, bu nedenle bıçkıya olan ilginin de azaldığını belirtti.
Yaklaşık 50 yıldır Tosya bıçkısı üreten Yaşar Bayraklı, söz konusu bıçağın çok köklü bir geçmişi olduğunu belirterek, Osmanlı döneminde padişahlar tarafından kullanıldığını söyledi.
Yıllar öncesi Tosya`da neredeyse her sokakta bir bıçkıcı üreticisi ve satıcısı olduğunu anlatan Bayraklı, birçok ailenin de geçimini bu işle sağladığını anımsattı. Günümüzde ise traktör kullanımının yaygınlaşmasıyla manda yetiştiriciliğinin sona erdiğini kaydeden Bayraklı, hammadde bulmakta zorluk çeken üreticilerin başka işlere yöneldiğini bildirdi.
-TOSYA BIÇKISININ ÜRETİM AŞAMASI-
Tosya Madeni Eşya Sanatkarları Odası Başkanı Mustafa Özelmacı, ilçede neredeyse herkesin yaklaşık 300 yıllık geçmişe sahip olan Tosya bıçkısını özel kılıfıyla birlikte üzerinde taşıdığını söyledi.
Tosyalı ustaların 5 santimetreden 20 santimetreye kadar bıçkı üretebildiğini kaydeden Özelmacı, bıçağın üretiliş aşamasını şöyle anlattı:
“Bıçkının metal bölümlerinin üzerinde süslemeler vardır. Sap kısmında ise manda boynuzu kullanılır. Boynuz ısıtılıp düzlendikten sonra keserle yontulur. Sonra keser izleri yok edilir. Bıçağın bilezik yeri testere ile kesilir ve eğe veya zımpara ile düzeltilerek açılır. Paslanmaz çelikten yapılan bilezik düzenli bir şekilde yerleştirildikten sonra ortalanarak delinir. Bıçkı ve çakı yüzlerinin yatağı testere ile elde açılır. Yüzler örste dövülür, üzerine delikler açılarak ayarlanır.
Her usta yüzlerin üstüne kendi amblemini vurur. Bu bir nevi imza gibidir. Daha sonra yüzler ocakta ısıtılarak yağa atılır. Bıçağın yüzleri keçeye ve fırçaya tutularak parlatılır ve saplarına pimle sabitlenir. Sapların kalın ve ince eğesi de yapıldıktan sonra `kazo` denilen keskin bir aletle sap kazınır ve işlemesi yapılarak parlatılır. Son olarak yüzler tekrar işlendikten sonra dişleri açılır. Bileme tasında kılavuzları da alınan Tosya bıçkısı böylelikle kullanmaya hazır hale gelir.“
Yorumlar kapalı.