Tosya Abdurrahman Paşa Camîi

Tosya ilçesi görüntüsü ile bütünleşen bir abide olarak her
taraftan rahatlıkla seyredilebilen cami, H. 992 M. 1584 yılında Maraşlı
Abdurrahman Paşa tarafından yaptırılmıştır.

1917 yılında onarım gördüğü
bildirilen camii 1943 yılındaki depremde hasar görmüş, tamiratı ve restorasyonu
esnasında revzenlerle kalem isi süslemeleri, sekizgen kaide üzerine oturtulmuş
ve camiinin kuzeybatı kesiminde bulunan çokgen minaresi de yeniden inşa
edilmiştir
Tomografik
konumu açısından çevreye hakim bir noktada bulunan ve Mimar Sinan döneminin
merkezi planlı camileri arasında yer alan yapının toplam 2459,15 m2’lik alan
üzerinde son cemaat yeri de dahil olmak üzere 732 m2’lik bölümüne inşa edilmiş
olup, 1500 kişi almaktadır.

Caminin Dikkat Çeken Başlıca Özellikleri

1: Duvarları,
kesme tas ve tuğla ile örülmüş, üzeri dört yarım kubbe ve ortasında bir ana
kubbe ile örtülmüştür.
2: Kubbelerde ağızları deliklerle
belirlenebilen yerleştirilmiş ufak küplerin vasıtası ile akustik ses düzeni
tesis edilmiştir.
3: Simetrik planlanmadığı
anlaşılan kuzey köselerindeki küçük kubbelerin benzerleri güney kısmında
yoktur.
4: Beş kenarlı mihrap önü bölümü
yarim kubbe boyunca dışarı taşırılmıştır.
5: Mihrabın sağ ve sol tarafındaki pencere
kenarlarına kaideler arasına yerleştirilmiş, çalışma sistemi olarak
çözülemeyen toplam dört adet dönen mermer sütun bulunmaktadır. Bu sütunların
görevleri, camiinin herhangi bir bölümünde vaki hasar veya göçmenlerin
tespitinde terazi vasfıyla sıkışmakta ve dönme özelliğini kaybetmektedirler.
6: Örtü sistemi, ikisi sekizgen ve bağımsız,
ikisi duvara bitişik dört adet fil ayağı olarak da tabir edilen ayakla
taşınmaktadır.
7: Beş gözlü son cemaat yerinin kubbeleri, sivri
kemerler ve altı mermer sütun üzerine oturtulmuştur.
8: Camiye kuzey ve bati cephelerindeki
iki kapıdan girilir. Mermer mihrap, minber de kapı gibi mukarnas dolguludur.
İri ve çok sayıdaki pencerelerle cami içi aydınlatılmıştır.

9: Önemli
fakat fazla dikkat çekmeyen bir mimari özellik de güney doğu kısmında ve avlu
dolgusunu besleyen ve Belediye Hamamına bakan bir duvarı mevcuttur. Bu
duvarın özelliği, üzerindeki dolgu zeminine rağmen aksi istikamete eğimli,
yani dışa eğimli adeta yerçekimine karsı koyarcasına inşa edilmiş ve inşa
tarihinden bu yana da herhangi bir kayma veya yıkılma söz konusu olmamıştır.
10: 1584 yılında yapılan Yosya
Yeni Caminin Ana Temeli yaklaşık 950 mt uzunluğunda olup çarşı şehir merkezinde
bulunmaktadır.
Ve gelelim en önemli özelliğine
Tosya Yeni cami belkide bu güne kadar gözlerden kaçan özelliği Caminin Pencere
sayısı; Şöyle ki caminin Pencereleri Cami içinden sayıldığında ve sayılan pencerelerin her birinden dışarısı görülmek şartı ile
toplamda 46 adet Pencere olması ve dışarıdan sayım yapıldığında ise toplamda 45
adet Pencere olması camii cemaatini hayrete düşürüyor.Defalarca sayılmasına
rağmen arada ki 1 Pencere sayısı tespit edilemiyor
Yıllarca Tosya ilçesinin sembolü haline gelen
Yeni Camii üzerinde taşıdığı özelliklerle ve inşaat ustalığı ile ve de gizli
kalan sırları ile ecdadımızın
büyüklüğünü ve Tosya Yeni Camiinin ihtişamını sergiliyor.