“Peygamberlerin insanlığa söylediği ilk sözlerden biri şudur: Utanmazsan dilediğini yap!” (Buharî)
Hayâ, yani utanma duygusu müslüman kimsenin süsüdür. Bu duyguya sahip kimse, elini ve dilini kötü şeylerden sakınır. Ashab-ı Kiram’ın büyüklerinden, Dört Halife’nin üçüncüsü Hz. Osman r.a. ve dördüncüsü Hz. Ali r.a. üstün hayâ sahibi oluşlarıyla Efendimiz s.a.v. tarafından övülmüşlerdir. Hz. Ali r.a.’ı tazim için söylediğimiz “kerremallahu vechehu” ifadesi de onun yüksek hayâ hali dolayısıyla söylenegelmiştir.
Yazımızın başına aldığımız hadis-i şerif, keskin bir üslupla hayânın önemini işaret ediyor. Hadis-i şerifteki “peygamberlerin insanlığa söylediği ilk sözlerden biri…” ifadesi, hayânın insanlığa inen ilk ilahi emirlerden biri olduğunu gösteriyor. Yani hayâ ilk çağlardan beri bütün insanlığın yükümlü bulunduğu temel ahlâkî erdemlerden biridir.
Hadis-i şerifteki “Utanmazsan dilediğini yap!” ifadesi, kişiye aklına eseni, canının istediğini yapabileceğini söylemiyor. Aksine, bir kınama ve yasaklama manası taşıyor. Yani “Eğer utanmıyorsan, sende hayâ yoksa dilediğini yap. Gör bakalım, utanmazlığın bedeli ne olacak!”
Kur’an-ı Kerim’deki şu ayetler de aynı üslupla sert uyarı taşır: “Dilediğinizi yapın! Kuşkususuz o, yaptıklarınızı görmektedir.” (Fussilet, 40) “(Ey Allah’a eş koşanlar!) Siz de O’ndan başka dilediğinize tapın.” (Zümer, 15)
Hadis-i şeriften anladığımız bir diğer mana da şöyledir: “Hayâsı olmayan kişi dilediğini yapar. Çünkü çirkin işleri yapmaya engel olan hayâdır. Edepsizliklerden ancak hayâ sahibi uzak durur.” Fahr-i Kainat Efendimiz s.a.v. buyurmuştur: “Allah bir kula gazaplanınca ondan hayâyı çekip alır. Hayâyı çekip alınca da onunla sadece nefret edilen kişiler karşılaşır. Sonra ondan emanet (güvenirlik) vasfını çekip alır. Emanet vasfını çekip alınca rahmetini de çekip alır. Rahmetini çekip aldığı zaman İslâm bağını da ondan söküp almış olur. İslâm bağını aldığı zaman artık onunla azgın şeytandan başkası karşılaşmaz.” (Suyûtî, el-Camiu’l-Kebîr, 1/31)
Yorumlar kapalı.