SERBEST MUHASEBECİ
MALİ MÜŞAVİR
FİYAT ENDEKSLERİ; ÜFE ve TÜFE
Ekonomide fiyatların takibi ancak fiyat endeksleri sayesinde mümkün olmaktadır. Her ülkede enflasyon oranını belirlemek için çeşitli ürünlerin aylık fiyat değişimleri baz alınarak hesaplanır. Ertesi ay aynı ürünlerin fiyat değişimleri (endeksleri) bir önceki aya göre tekrar hesaplanır. Ülkemizde Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından hesaplanan ve en çok kullanılan ürün fiyat endeksleri ise şunlardır;
TÜFE: Tüketici fiyat endeksi
ÜFE: Üretici fiyat endeks,
TEFE: Toptan eşya fiyat endeksi
Çoğu kez medyada duyduğumuz ve güncel hayatımızda da kira kontratı yaparken olsun, ücretleri belirlerken olsun sık sık kullandığımız bu endekslerin ne anlama geldiğini ve nasıl hesaplandığını kısaca açıklamaya çalışacağım.
ÜFE’yi ve TEFE’yi oluşturan sektörler ve % ağırlıkları şu şekildedir:
TÜFE’nin hesaplanmasında dikkate alınan ürünler.
Gıda, İçki, Tütün % 31.09
Giyim, Ayakkabı % 9.71
Konut, Kira % 25.80
Ev eşyası % 9.35
Sağlık % 2.76
Ulaştırma % 9.30
Eğlence, Kültür % 2.95
Eğitim % 1.59
Otel, Pastane, Lokanta 3.07
Çeşitli mal ve hizmetler 4.38
ÜFE’nin hesaplanmasında dikkate alınan ürünler.
Tarım % 22.22
Madencilik % 2.47
İmalat % 71.12
Enerji % 4.19
TÜFE, tüketime açık olan mal gruplarının fiyat değişimini ifade etmektedir. TÜFE’de toplamda %56.89’luk paya sahip olan gıda ve kamu sektöründeki küçük fiyat artışları, endekste önemli değişmelere yol açmaktadır.
TÜFE’yi hesaplarken ilk olarak, Türkiye’nin genelini temsil eden bir örnek kitlenin bir yıl içinde hangi mal ve hizmete ne kadar para harcadığı hesaplanır. Ayrıca her mal ve hizmetin toplam içindeki ağırlıkları belirlenir.
Yılın her ayının belirli günlerinde ve belirli alışveriş merkezlerinden alınan mal ve hizmet fiyatlarındaki değişim, belirli ağırlıklara göre ölçülür. Her ayın 25’inden sonraki fiyat artışı bir sonraki ayın enflasyon oranına yansır.
5 ayrı coğrafi bölge ve 16 büyük kent için açıklanan aylık endeks rakamlarında; kentsel yerlerde 347 mal ve hizmetin, kırsal yerlerde ise 280 adet malın fiyatları derlenir.
ÜFE’de ise, alt kollar daha az olmasına rağmen bu kolların kamu ve özel sektör fiyat değişimleri incelenmektedir.
ÜFE ise, tarım, madencilik, imalat sanayi ve enerji sektöründeki 640 ürünün fiyatlarındaki değişimleri inceler.
Tüketici fiyatlarındaki artış oranı (TÜFE), toplu iş sözleşmelerinde veya memur ve emekli maaşlarının belirlenmesinde pazarlığa baz olarak alınır ve ayrıca gerçek ücretlerin hesaplanmasında da kullanılmaktadır.
|
|
|
|
|
|
|
2001 YILI |
TEFE |
TÜFE |
||
|
Yıllık Artış(%) |
Aylık Artış/Azalış (%) |
Yıllık Artış |
Aylık Artış/Azalış |
|
|
OCAK |
28.30 |
2.30 |
35.90 |
2.50 |
|
ŞUBAT |
26.50 |
2.60 |
33.40 |
1.80 |
|
MART |
35.10 |
10.10 |
37.50 |
6.10 |
|
NİSAN |
50.90 |
14.40 |
48.30 |
10.30 |
|
MAYIS |
57.70 |
6.30 |
52.40 |
5.10 |
|
HAZİRAN |
61.80 |
2.90 |
56.10 |
3.10 |
|
TEMMUZ |
65.40 |
3.30 |
56.30 |
2.40 |
|
AĞUSTOS |
69.60 |
3.50 |
57.50 |
2.90 |
|
EYLÜL |
74.70 |
5.40 |
61.80 |
5.90 |
|
EKİM |
81.40 |
6.70 |
66.50 |
6.10 |
|
KASIM |
84.50 |
4.20 |
67.30 |
4.20 |
|
ARALIK |
88.60 |
4.10 |
68.50 |
3.20 |
|
2010 YILI |
ÜFE |
TÜFE |
||
|
Yıllık Artış(%) |
Aylık Artış/Azalış (%) |
Yıllık Artış |
Aylık Artış/Azalış |
|
|
OCAK |
6,30 |
0,58 |
8,19 |
1,85 |
|
ŞUBAT |
6,82 |
1,66 |
10,13 |
1,45 |
|
MART |
8,58 |
1,94 |
9,56 |
0,58 |
|
NİSAN |
10,42 |
2,35 |
10,19 |
0,60 |
|
MAYIS |
9,21 |
-1,15 |
9,10 |
-0,36 |
|
HAZİRAN |
7,64 |
-0,50 |
8,37 |
-0,56 |
|
TEMMUZ |
8,24 |
-0,16 |
7,58 |
-0,48 |
|
AĞUSTOS |
9,03 |
1,15 |
8,33 |
0,40 |
Yorumlar kapalı.