Kayıt dışı istihdamın önemli bir boyutunu da çalışan çocuklar oluşturmaktadır. Türkiye köy toplumundan sanayi toplumuna geçerken aynı zamanda köyden kente büyük bir göç yaşamıştır. Bir yanda nüfus artış hızının yüksek olması, diğer yanda ekonomide konjonktürel bozukluklar, bütçeden eğitime yeterince pay ayrılamaması, sosyo-ekonomik yapının kırsal-tarımsal ağırlığının halen gelişmiş ekonomilere göre oldukça yüksek olması ve küreselleşme sonucu oluşan uluslararası sert rekabet koşulları özellikle emek yoğun sektörlerde çocukların çalıştırılmasına neden olmaktadır.
Türkiye’nin de imzaladığı Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesinin birinci maddesine göre 18 yaşına kadar her insan çocuktur. Medeni Kanununa göre ise 18 yaşını doldurmamış herkes küçük sayılmaktadır.Çocukların çalışma yaşı ile ilgili esaslar Umumi Hıfzısıhha Yasası ile İş Yasasında düzenlenmiştir. Umumi Hıfzısıhha Yasası 12 yaşından küçüklerin çalıştırılamayacağını belirtirken, İş Yasası bu yaşı 15 olarak belirlemiştir.
Çocuk çalıştırılması; düşük ücret, sigortasız çalışma gibi iş ve sosyal güvenlik yasalarına aykırı uygulamalar ile işgücü maliyetini düşürebilmektedir. Diğer yandan çocukların çalıştırılması ailelerin de ekonomik sıkıntılarını azaltmaktadır. Bu suretle çocuğun çift taraflı istismar edildiği görülmektedir. Toplumdaki 18 yaşın altındaki kişilerin sigortalı olmayacağı yönündeki yaygın kanaat de 15-18 yaş arası çalışanların çalışmalarının ilgili kurumlara bildirilmemesine neden olabilmektedir. 1999 yılı Ekim ayında yapılan Çocuk İşgücü Anketi sonuçlarına göre Türkiye’de 6-17 yaş grubunda bulunan 16 milyon 88 bin çocuğun %10.2’si (1.635.000) ekonomik işlerde çalışmaktadır. Çalışan çocukların %61.7’si erkek %38.3’ü kızdır. Çalışan çocukların %57.6’sı tarım, % 21.8’i sanayi. %10.2’si ticaret ve %10.4’ü hizmet sektöründe çalışmaktadır. Çalışan çocukların %58.8’i ücretsiz aile işçisi, %23.7’si ücretli, %15.7’si yevmiyeli ve %1.9’u kendi hesabına veya işveren olarak çalışmaktadır.
Çalışan çocukların kayıt dışı istihdamda yer almalarına, kayıt dışı kalan ekonomik değer olarak bakılamaz.
Sorunun sosyal boyutu çok daha önemlidir. Yetişme çağında, okula devam etmesi gereken insanların sağlıksız koşullarda, yaşlarına uygun olmayan işlerde istihdam edilmeleri en önemli problemdir. Bununla beraber çalışan çocukların ortaya çıkardığı bir gerçek daha vardır. Çalışan çocuk, ucuz işgücü olarak görülmektedir. Bazı işverenler, özellikle küçük boy işletmelerde, yetişkin işgücünden ziyade çocuk emeğinden faydalanmayı tercih etmektedirler. Ülkemizde istihdam edilen çocukların % 87’si 1-9 işçi çalıştıran küçük ölçekli işyerlerinde çalışmaktadır. Kaynak: 26309 S.RG.
Yorumlar kapalı.