6. Takva, içinde de dışında da hiçbir ayıbı barındırmayan manevi bir giysi. Hz. Âdem ile Hz. Havva’nın yasağı ihlâl etmezden önceki izzetli ve ismetli hali, yaradılışımızdaki “en güzel suret”tir. Gaflet ve haram lokma bu masumiyet halinden, bu en güzel suretten mahrumiyete yol açıyor ama Hz. Âdem’in sonraki macerası, ar, hayâ ve tevbe ile bu halin yeniden kazanılabileceği ümidini aşılıyor insanlığa.
Ar ve hayâda insanın kendi gözünde, diğer insanlar nezdinde ve en önemlisi de Allah indinde küçük düşüp zelil olmaması esastır. Bir çirkinlik yahut kötülüğün verdiği rahatsızlıktan ibaret olan “utanma” boyutu yanında bir de örtme, saklama, koruma boyutu vardır. İşte bu ikinci boyutu sebebiyledir ki hayâ mahremiyetle de ilişkilendirilir.
Mahremiyet, kişilere, ailelere, hatta ümmetlere mahsus “harem”lerin, yani yabancılara kapalı olan özel alanların dokunulmazlığıdır. Mesela Mekke ve Medine belirli sınırlar dahilinde müslümanların haremidir. Gayr-i müslimler oraya giremez. Yahut bir ev, o evde mukim olan ailenin haremidir. Evin mahremi olmayanlar, yani nâmahremler o eve izinsiz, elini kolunu sallayarak giremez. Mahremiyet alanlarındaki unsurların bir kısmı bu defa mukaddes, mübarek, muhterem, özel ve güzel kabul edildikleri için korunmaktadır. Bunların korunması her ne kadar insanlık izzetini ayakta tutmanın en önemli şartı ise de, yapılan şey bir gizleme veya setretme değil, bir savunmadır.
Dolayısıyla hayâ duygusu bu değerleri korumaya sevk eden belirleyici bir ilk etken değildir. Korunmaması, savunulmasında acz ve ihmale düşülmesi halinde devreye girer ve bu değerlerin yeniden ikamesi için insanı motive eder. Gerçi yine yapılması gereken doğru bir işi yapmamanın ve bunun sonucunda küçük düşmenin utancı söz konusudur ama utanılan davranışın mahiyeti farklıdır.
İslâmî literatürde “ırz” diye adlandırılan bu tür mahremiyetler konusunda ya başkalarının mahremiyetine saldırmamak ya da kendi mahremiyetimizin korunmasında laubali davranmamak için hayâ etmeye çağrılırız. Ar perdesi yırtılanlar özel alanlarının genelleşmesinden rahatsızlık duymadıkları gibi, başkalarının mahremiyetine olan hastalık derecesindeki tecessüslerini de engelleyemezler bu yüzden. Oysa ihtiram (saygı), mahremiyetten dolayıdır. Mahremiyeti olmayana ihtiram olmaz.
İnsanı şerefli kılan bütün manevi değerleri ve kişilik haklarını ifade eden “ırz”a saldırı, doğrudan doğruya insanın şeref ve haysiyetine saldırı demektir. Bu nedenle Veda Hutbesi’nde müslümanların kanları ve malları gibi ırzlarının da birbirlerine “haram”, yani dokunulmaz ve saygın olduğu ilan edilmiştir.
Fakat bu hüküm başkalarının ırzına saygı göstermek kadar, belki ondan da önce kendi ırzımızı sorgulatacak hafifliklerden, kayıtsızlıklardan kaçınmamızı gerektirir. İnsanlık şerefiyle, Allah’a kulluk statüsüyle bağdaşmayan her tutum, ne kadar küçük ve sıradan görünürse görünsün, insanın ırz ve namusunu da koruyan hayâ duygusunu tahrip eder. Haysiyet ve şerefinin sorgulanmasından, ırz ve namusuna yönelecek hakaret ve aşağılamalardan kaygı duymamak da ar perdesinin yırtıldığına işarettir.
Ar duygusu insanın fıtratında olduğuna göre, ar perdesini yırtmak veya hayâsızlık, insanlıktan çıkmak demektir. Bundan daha vahim bir zillet olamaz. Böyle bir zilletten korunmak için hayâ duygusunu kaybetmemek gerekiyor. Bunun da tek yolu, nerede olursak olalım, ister başkalarıyla birlikte, ister yalnız, daima Allah’ın huzurunda bulunduğumuzu unutmamaktır.
Bütünüyle hayır olan hayâ, Allah Tealâ’dan hayâdır. Allah’tan hayâ etmeyenin insanlardan hayâsı riya olabilir. Halbuki müminin şiarı riya değil hayâdır
Yorumlar kapalı.