GÖSTERİŞ

Riya, yani gösteriş; diğer insanların görmesi, bilmesi amacıyla yapılan her türlü iştir. Riya, kalbî bir niyettir. Yani beni görsünler diyerek, Allahu Zülcelal’in rızasını bırakarak kalben niyet etmek, riyadır. Bu durum çok tehlikelidir. Nitekim Hz. Peygamber sallallahu aleyhi vesellem bir hadisi şerifte şöyle buyurmuştur:

– Sizin müptela olmanızdan korktuğum şeylerin en korkuncu, (şirk-i asgar) küçük şirktir! Sahabeler:

– Ey Allah’ın Resulü! Küçük şirk nedir? Diye sordular. Hz. Peygamber sallallahu aleyhi vesellem buyurdu ki:

– Küçük şirk riyadır. Allah, kıyamet gününde kullarına yaptıkları amellerine göre mükâfat verirken, riyakârlara şöyle seslenecektir: “Dünyada riyakârlık yaptığınız kimselere gidin, bakın! Onların yanında mükâfat bulabilecek misiniz?” (Ahmed bin Hanbel, Beyhaki)

İnsanın amelini, emeğini boşa çıkarmaması için o işi yapmadan önce, niyetini Allah için düzeltip yapması lazımdır. Allahu Zülcelâl, insana bir şey vermedikten sonra, gösteriş yaptığı insanlar ona hiçbir şey veremez. Bundandır ki insan, herhangi bir iş yaparken, ilk önce Allah’ın rızasını düşünüp daha sonra o işi yapmalıdır.

Peygamber sallallahu aleyhi vesellem başka bir hadisi şerifte şöyle buyurmuştur: “Kıyamet günü riyakâr adama: ‘Ey Facir, ey gaddar, ey gösterişçi, amelin mahvoldu, mükâfatın kayboldu! Amelini kime gösteriş için yaptıysan, git ondan mükâfatını al!’ denir.” (İbn Ebi’d-Dünya)

Riyakâr, insanları Allah’tan üstün görür! Ebû Katâde radıyallahu anh şöyle demiştir: “Kul riyakârlık yaptığı zaman, Allahu Teâlâ meleklere; ‘Bakın, bu kulum beni hafife alıyor’ der. Çünkü bu kul, insanları memnun etmeyi, Allahu Teâlâ’yı memnun etmekten üstün tutuyor. Bu da dolaylı olarak, insanları Allahu Teâlâ’dan üstün tutmak demektir.”

Kısaca; riya yapmak cehalet eseridir. Onun için riya yapan bir kimse âlim de olsa cehalete mağlup düşmüş demektir. Çünkü riya yapan kimse çok yanlış tercihler yapmış, demektir. O ebedi bir sevabı, eline geçip geçmeyeceği belli olmayan kısa ömürlü bir dünya çıkarına feda eder ve kendisi gibi aciz ve zararı yararından fazla olan birkaç insanın rıza ve memnuniyetini; her şeye gücü yeten ve hem rızkını, hem de ecelini elinde bulunduran Allahu Teâlâ’nın rıza ve memnuniyetinden üstün tutar.

Hâlbuki Allahu Teâlâ, merhamet ve yardımını kesip bu kimseyi gözlerine girmek istediği insanlara bıraksa tercihte ne kadar büyük bir hata yapmış olduğunu anlamakta gecikmez. Çünkü bu insanlar, ona ne bir rızık verebilirler ne onun ömrünü uzatabilirler ne de ondan belaları def edebilirler. Fayda ve zarar ancak Allah’tandır.

İnsanı riya yapmaya götüren iki sebep vardır. Bunlardan birisi menfaat/çıkar beklentisi; diğeri de sevgi kazanmak ve takdir toplamak hevesidir.